Thuế bảo vệ môi trường là một loại thuế gián thu được áp dụng tại Việt Nam nhằm khuyến khích các hành vi thân thiện với môi trường, giảm thiểu ô nhiễm và thúc đẩy phát triển bền vững. Được quy định bởi Luật Thuế bảo vệ môi trường 2010 và các văn bản hướng dẫn như Nghị định 67/2011/NĐ-CP, Thông tư 152/2011/TT-BTC, và các sửa đổi bổ sung, thuế này đánh vào các sản phẩm có khả năng gây hại cho môi trường như xăng dầu, than, hóa chất, và túi ni-lông. Thuế bảo vệ môi trường không chỉ là nguồn thu ngân sách mà còn là công cụ điều tiết hành vi tiêu dùng, khuyến khích sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường.
1. Thuế bảo vệ môi trường là gì?
Thuế bảo vệ môi trường là khoản thuế đánh vào các hàng hóa, sản phẩm có khả năng gây ô nhiễm hoặc tác động tiêu cực đến môi trường trong quá trình sản xuất, sử dụng hoặc thải bỏ. Theo Luật Thuế bảo vệ môi trường 2010, mục tiêu của thuế này là:
- Giảm thiểu ô nhiễm: Khuyến khích người tiêu dùng và doanh nghiệp hạn chế sử dụng các sản phẩm gây hại môi trường.
- Tăng nguồn thu ngân sách: Sử dụng nguồn thu từ thuế để đầu tư vào các dự án bảo vệ môi trường, xử lý rác thải, và phát triển năng lượng tái tạo.
- Thúc đẩy phát triển bền vững: Hướng đến việc thay thế các sản phẩm gây hại bằng các lựa chọn thân thiện với môi trường.
Các đối tượng chịu thuế bảo vệ môi trường bao gồm:
- Xăng dầu: Xăng, dầu diesel, dầu hỏa, dầu mazut, v.v.
- Than đá: Than antraxit, than mỡ, than nâu, v.v.
- Túi ni-lông: Túi nhựa không phân hủy sinh học.
- Hóa chất bảo vệ thực vật: Thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ.
- Các sản phẩm khác: Dung dịch HCFC, khí gas lạnh, v.v.
>> Tham khảo: Hóa đơn điện tử; Báo giá hóa đơn điện tử.
2. Mục đích và ý nghĩa của thuế bảo vệ môi trường
Thuế bảo vệ môi trường mang lại nhiều lợi ích cho xã hội và nền kinh tế:
- Bảo vệ môi trường: Tăng giá thành của các sản phẩm gây ô nhiễm, từ đó giảm nhu cầu tiêu thụ và lượng phát thải.
- Thay đổi hành vi: Khuyến khích người tiêu dùng chuyển sang sử dụng các sản phẩm thân thiện như túi vải, năng lượng tái tạo, hoặc nhiên liệu sạch.
- Hỗ trợ ngân sách: Nguồn thu từ thuế được sử dụng để tài trợ các chương trình xử lý ô nhiễm, cải thiện chất lượng nước, không khí, và phát triển hạ tầng xanh.
- Nâng cao nhận thức: Tạo động lực cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ sản xuất, giảm sử dụng nguyên liệu gây hại.
- Tuân thủ quốc tế: Đáp ứng các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường và giảm phát thải khí nhà kính.
Ví dụ, việc áp thuế bảo vệ môi trường lên xăng dầu đã khuyến khích một số doanh nghiệp vận tải chuyển sang sử dụng xe điện hoặc nhiên liệu sinh học, góp phần giảm khí thải CO2.
>> Tham khảo: Luật Quản lý thuế sửa đổi: Dự kiến loại bỏ 44% thủ tục hành chính thuế.
3. Quy định pháp lý về thuế bảo vệ môi trường
Tại Việt Nam, thuế bảo vệ môi trường được quy định chi tiết trong các văn bản pháp lý:
- Luật Thuế bảo vệ môi trường 2010: Quy định các đối tượng chịu thuế, mức thuế suất, và cách thức thu nộp.
- Nghị định 67/2011/NĐ-CP: Hướng dẫn chi tiết cách tính thuế và đối tượng nộp thuế.
- Thông tư 152/2011/TT-BTC và sửa đổi: Quy định về kê khai, nộp thuế, và các trường hợp miễn giảm.
- Nghị quyết 1269/2011/UBTVQH12: Cập nhật khung thuế suất cho từng loại hàng hóa.
Đối tượng nộp thuế
- Doanh nghiệp sản xuất hoặc nhập khẩu: Các công ty sản xuất hoặc nhập khẩu xăng dầu, than, túi ni-lông, v.v.
- Người tiêu dùng: Thuế được tính vào giá bán sản phẩm, nên người tiêu dùng cuối cùng gián tiếp chịu thuế.
>> Tham khảo: Tra cứu hóa đơn; Tra cứu hóa đơn điện tử.
Mức thuế suất
Mức thuế bảo vệ môi trường được quy định cụ thể, ví dụ (theo Nghị quyết 579/2018/UBTVQH14, cập nhật 2022):
- Xăng (trừ ethanol): 1.000–4.000 VNĐ/lít.
- Dầu diesel: 500–2.000 VNĐ/lít.
- Túi ni-lông: 40.000–200.000 VNĐ/kg.
- Than đá: 10.000–50.000 VNĐ/tấn.
- Thuốc trừ sâu: 500–2.000 VNĐ/kg.
Miễn giảm thuế
- Hàng hóa xuất khẩu hoặc sử dụng trong mục đích phi thương mại (như viện trợ, nghiên cứu khoa học) có thể được miễn thuế.
- Các sản phẩm thân thiện với môi trường (như túi phân hủy sinh học) không chịu thuế.
>> Tham khảo: Bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh sẽ được hỗ trợ như thế nào?
4. Quy trình kê khai và nộp thuế bảo vệ môi trường
Bước 1: Xác định đối tượng và mức thuế
- Doanh nghiệp sản xuất/nhập khẩu xác định loại hàng hóa chịu thuế và mức thuế suất tương ứng.
- Thu thập dữ liệu về số lượng sản phẩm sản xuất hoặc nhập khẩu trong kỳ (tháng hoặc quý).
Bước 2: Lập tờ khai thuế
- Truy cập hệ thống:
- Đăng nhập cổng eTax (etax.gov.vn) hoặc phần mềm iHTKK bằng mã số thuế (MST) và chữ ký số.
- Chọn mẫu tờ khai thuế bảo vệ môi trường (mẫu 01/BVMT).
- Nhập dữ liệu:
- Ghi rõ loại hàng hóa, số lượng, đơn vị tính, thuế suất, và số thuế phải nộp.
- Ví dụ: Nhập khẩu 10.000 lít xăng, thuế suất 4.000 VNĐ/lít, thuế phải nộp = 10.000 × 4.000 = 40 triệu VNĐ.
- Kiểm tra dữ liệu: Sử dụng chức năng kiểm tra của phần mềm để phát hiện sai sót.
>> Tham khảo: Thời điểm xuất hóa đơn điện tử.
Bước 3: Ký và nộp tờ khai
- Sử dụng chữ ký số để ký điện tử trên tờ khai.
- Nộp tờ khai qua eTax hoặc iHTKK trước ngày 20 của tháng tiếp theo (đối với kê khai hàng tháng).
- Hệ thống sẽ gửi thông báo xác nhận nộp thành công qua email hoặc SMS.
Bước 4: Nộp tiền thuế
- Chuyển khoản số thuế phải nộp vào tài khoản của cơ quan thuế qua ngân hàng hoặc cổng eTax.
- Ghi rõ MST, kỳ thuế, và loại thuế (thuế bảo vệ môi trường) trong nội dung chuyển khoản.
Bước 5: Lưu trữ và kiểm tra
- Tải file tờ khai đã nộp (XML hoặc PDF) để lưu trữ ít nhất 10 năm.
- Kiểm tra trạng thái nộp thuế trên eTax để đảm bảo không có sai sót.
>> Tham khảo: Hóa đơn thương mại điện tử; Hóa đơn VAT.
5. Ứng dụng thực tiễn
Thuế bảo vệ môi trường được áp dụng trong nhiều lĩnh vực:
- Ngành xăng dầu: Các công ty như Petrolimex, PVOIL tính thuế bảo vệ môi trường vào giá bán, ảnh hưởng đến giá xăng dầu tại cây xăng.
- Ngành nhựa: Các nhà sản xuất túi ni-lông chuyển sang sản xuất túi phân hủy sinh học để tránh thuế.
- Nông nghiệp: Thuế trên hóa chất bảo vệ thực vật khuyến khích nông dân sử dụng phân bón hữu cơ.
- Vận tải: Thuế xăng dầu thúc đẩy các doanh nghiệp vận tải chuyển sang xe điện hoặc khí nén (CNG).
Ví dụ, một doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu sử dụng phần mềm Thái Sơn E-invoice để phát hành hóa đơn điện tử, đồng thời tích hợp dữ liệu để lập tờ khai thuế bảo vệ môi trường trên eTax, tiết kiệm thời gian và đảm bảo tuân thủ.
>> Tham khảo: Biên bản điều chỉnh hóa đơn.
Kết luận
Ngoài ra, quý độc giả có nhu cầu được tư vấn thêm về hóa đơn điện tử và đăng ký dùng thử phần mềm hóa đơn điện tử Einvoice, xin vui lòng liên hệ theo địa chỉ:
CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN
- Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm – Cầu Giấy – Hà Nội
- Tổng đài HTKH: 1900 4767 – 1900 4768
- Tel : 024.37545222
- Fax: 024.37545223
- Website: https://einvoice.vn/